Kuz boshida O‘zbekistonda 14-sentabrdan 6-oktabrgacha bo‘lib o‘tadigan yirik sport tadbiri – 2024-yilgi futzal bo‘yicha jahon chempionati kutilmoqda. Musobaqa uchta shaharda – Toshkent, Andijon va Buxoroda o‘tkaziladi. O‘zbekiston Markaziy Osiyodan FIFA homiyligidagi bunday katta miqyosdagi musobaqalarni qabul qilish sharafiga muyassar bo‘lgan birinchi mamlakat bo‘ladi.
O‘zbekistonda o‘tkaziladigan yubiley, o‘ninchi jahon chempionatida 24 ta milliy terma jamoa ishtirok etadi. UEFA a’zolari: Ispaniya, Qozog‘iston, Niderlandiya, Portugaliya, Ukraina, Fransiya va Xorvatiya.
Osiyo futbol konfederatsiyasidan musobaqada Afg‘oniston, Eron, Tojikiston, Tailand, O‘zbekiston jamoalari qatnashadi. Afrika futbol konfederatsiyasidan Angola, Liviya va Marokash taqdim etilgan. Markaziy Amerikadan O‘zbekistonga Gvatemala, Kosta-Rika, Kuba, Panama, Janubiy Amerikadan esa Argentina, Braziliya, Venesuela va Paragvay kelmoqda. Yangi Zelandiya uchun jahon chempionati tarixdagi ilk ishtirok bo‘ladi – shu tariqa, turnirda Okeaniya ham o‘z vakiliga ega bo‘ladi. Bu haqiqiy ko‘p madaniyatli bayramga aylanadi.
Format va qur’a tashlash
Terma jamoalar to‘rtta jamoadan oltita guruhga bo‘lingan. Guruh bosqichidan o‘z to‘rtligidan eng kuchli ikki jamoa to‘g‘ridan to‘g‘ri pley-offga chiqadi, shuningdek, uchinchi o‘rinni egallagan eng yaxshi to‘rtta terma jamoa ham. Pley-off 1/8 finaldan boshlanadi, keyin esa – chorak finallar, yarim finallar, bronza medali uchun uchrashuv, final. Bir so‘z bilan aytganda, hammasi katta og‘a – futbol bo‘yicha jahon chempionati bilan bo‘ladiganidek.
26-may kuni Samarqandda guruh bosqichida qur’a tashlash bo‘lib o‘tdi, to‘rtliklar quyidagicha ko‘rinishga ega:
A guruhi: O‘zbekiston, Paragvay, Kosta-Rika, Niderlandiya.
B guruhi: Braziliya, Tailand, Xorvatiya, Kuba.
C guruhi: Argentina, Ukraina, Afg‘oniston, Angola.
D guruhi: Ispaniya, Qozog‘iston, Yangi Zelandiya, Liviya.
E guruhi: Portugaliya, Marokash, Tojikiston, Panama.
F guruhi: Eron, Fransiya, Venesuela, Gvatemala.
O‘zbekistonda oltin uchun asosiy favoritlar orasida uchta terma jamoani – Braziliya, Portugaliya va Ispaniyani ajratib ko‘rsatish mumkin.
Braziliya oltinni qaytarib olmoqchi
Braziliyaliklar birorta ham jahon chempionatini o‘tkazib yubormagan yagona jamoa hisoblanadi. Bunday barqarorlik bilan faqat Ispaniya va Argentina maqtanishi mumkin. Bundan tashqari, yashil-sariqlar jahon chempionati tarixida atigi bir marta – 2016-yilda medalsiz qolishgan.
Braziliyaliklar o‘tgan mundialda Litvaga super tarkibni olib kelishganda, xatolarini hisobga olishdi, ammo yarim finalda mag‘lub bo‘lishdi va faqat bronza bilan kifoyalanishdi. Hozir terma jamoa sara o‘yinchilari bilan unchalik ajralib turmaydi, lekin baribir kuchli. An’anaga ko‘ra, braziliyaliklar bilan qanday holatda bo‘lishidan qat’i nazar, raqobatlashish juda qiyin bo‘ladi. Bu, shubhasiz, turnirdagi eng mashhur jamoa. Bundan tashqari, eng unvoni bor: avvalgi to‘qqizta jahon chempionatida braziliyaliklar beshta chempionlik unvoni, kumush va ikki marta bronza medalini qo‘lga kiritdilar.
Portugaliya o‘z unvonini himoya qilishga boradi
Portugaliya deb ataladigan yevropalik braziliyaliklar Markaziy Osiyoga kubokning amaldagi sohibi rolida keladilar. So‘nggi yillarda terma jamoa muntazam ravishda kuchayib bordi. Hech kim shu paytgacha naza-pisand qilmagan kollektiv tarixda ilk bor JCH g ‘olibiga aylandi, shuningdek ikkita yevropa oltinini olib ketdi.
Portugallar oldida qiyin vazifa – o‘z unvonini himoya qilish turibdi. Ular qo‘yilgan maqsadga erisha olishadimi yoki yo‘q – hali noma’lum. Bu terma jamoa yengilmas xarakterga ega, ustiga ustak, ma’lum bo‘lganidek, o‘tgan jahon chempionatining eng yaxshi o‘yinchisi Rikardinyosiz ham muvaffaqiyatga erisha oladi.
2024-yil – Ispaniya futboli
Ispaniya terma jamoasi uzoq vaqtdan beri g‘olib sifatida shohsupaga chiqa olmayapti. 2004-yilda jahon chempionatida g‘alaba qozonilgan edi – o‘shandan beri muvaffaqiyatni takrorlashning uddasidan chiqa olishmayapti. Qizig‘i shundaki, to‘rt yildan so‘ng O‘zbekiston terma jamoasining amaldagi bosh murabbiyi Xose Venansio Lopes jamoani jahon chempionatining kumush medali sari olib keldi.
O‘yinchilarni a’lo darajada tanlashda ispanlarda eng mas’uliyatli paytda yetakchini o‘z zimmasiga olishi mumkin bo‘lgan odam yetishmaydi. Lekin kim biladi deysiz, aynan yubiley jahon chempionatida kimning familiyasi “g‘alaba” so‘zining sinonimiga aylanadi, kim Ispaniya terma jamoasiga chempionlik an’analarini qaytaradi. Joriy yilda “La Furiya Roxa” Yevropa chempionati va Olimpiadada g‘alaba qozonganini inobatga olgan holda, futzalchilar tashabbusni qo‘llab-quvvatlashga majbur.
Futzal bo‘yicha O‘zbekiston terma jamoasining hozirgi murabbiyi Xose Venansio Lopes, bir vaqtlar Ispaniya terma jamoasini jahon chempionatidagi g‘alabasi tomon yetaklagan
Yana kimlarga e’tibor qaratish kerak?
Shov-shuvga sabab bo‘lishi mumkin bo‘lgan jamoalardan Argentina jamoasini ajratib ko‘rsatamiz. Eron va Qozog‘iston timsolida ikkita qora tulporni ham chetlab o‘tmaslik kerak. Osiyo kubogi doirasida ushbu chempionlikni to‘rt marta qo‘lga kiritgan Yaponiya Eron bilan faol raqobatlashmoqda. Qolgan yillarda Eron terma jamoasi qit’ada tengsiz edi.
Qozog‘istonning imkoniyatlari katta emas, ammo harholda bor. 2016-yilni terma jamoaning yuksalishi deb hisoblash mumkin, o‘shanda u Yevropaning bronza medalini qo‘lga kiritdi va Jahon chempionatining 1/8 finaliga chiqdi. 2021-yilgi jahon chempionatida qozog‘istonlik futzalchilar yarim finalga yo‘l olishdi va u yerda bo‘lajak chempion – Portugaliyaga faqat penaltilar seriyasida imkoniyatni boy berishdi. Bronza uchun o‘yinda Braziliyadan mag‘lubiyatga uchragan.
Qozog‘iston terma jamoasi o‘z formasi cho‘qqisiga 2021-yilda chiqqanmidi yoki biz uni O‘zbekistonda ko‘ramizmi? Yaqin orada bilib olamiz.
O‘zbekiston terma jamoasi
Jahon chempionati O‘zbekiston terma jamoasi tarixida ketma-ket uchinchi bor bo‘ladi. Ilk bor 2016-yilda Kolumbiyada o‘tkazilgan mundialda ishtirok etgan, ammo muvaffaqiyatga erisha olmagan edi. O‘shanda O‘zbekiston terma jamoasi faqat turnir mezbonlari bilan durang o‘ynab, qolgan o‘yinlarda mag‘lubiyatga uchragan va natijada guruhda so‘nggi o‘rinni egallagan edi.
2021-yildagi keyingi ishtirok (Litvadagi jahon chempionati koronavirus pandemiyasi tufayli bir yilga kechiktirilgan edi) ancha muvaffaqiyatli bo‘ldi. Guruhda ikkinchi o‘rinni egallagan O‘zbekiston 1/8 final bosqichida Eron terma jamoasiga qarshi shiddatli bahsda 8:9 hisobida mag‘lub bo‘ldi.
Oldinda turgan jahon chempionatida O‘zbekiston terma jamoasi kamida avvalgi natijani takrorlash uchun ajoyib imkoniyatlarga ega. Guruhdagi raqiblarning darajasi terma jamoamizga birinchi o‘ringa umid qilish imkonini beradi. Motivatsiya ham yetarli – o‘z uyidagi tribunalardan tomoshabinlar qo‘llab-quvvatlashi qo‘shimcha kuch-quvvat bag‘ishlashi shubhasiz.
Bosh murabbiy Xose Venansio Lopes omilini unutmaslik kerak. Mutaxassis murabbiylik sohasida katta yutuqlarga ega. Xususan, u Ispaniya terma jamoasini ikki marta (2007 va 2010-yillarda) Yevropa chempionatida g‘alaba qozondi.
Yaqinda bo‘lib o‘tgan Osiyo kubogi natijalariga nazar tashlasak, O‘zbekiston terma jamoasining yaxshi o‘yin ko‘rsatishiga umid bog‘lashimiz mumkin. Penaltilar seriyasida O‘zbekistonni yana faqat Eron to‘xtatishga muvaffaq bo‘ldi.
Terma jamoamizning ilk uchrashuvi 14-sentabr kuni Niderlandiya terma jamoasi bilan bo‘lib o‘tadi. Ikkinchi turning Paragvayga qarshi o‘yini 17-sentabr kuni bo‘lib o‘tadi. Kosta-Rika bilan guruh bosqichining so‘nggi o‘yini 20-sentabrga belgilangan. O‘zbekistonning dastlabki uch o‘yini Toshkentning “Humo Arena” stadionida bo‘lib o‘tadi. Umid qilamizki, ular yanada ko‘proq bo‘ladi.
Muhammad Sodiq Sodiq-Oxunov, FIFA Futsal World Cup Uzbekistan 2024 turniri direktori
Jahon chempionatini O‘zbekistonda o‘tkazish g‘oyasi qanday paydo bo‘ldi? Mamlakat Markaziy Osiyoda bunday sharafga sazovor bo‘lgan birinchi davlatga aylandi.
Jahon chempionatini o‘tkazish g‘oyasi anchadan beri bor edi, chunki O‘zbekiston ko‘plab qit’a musobaqalariga mezbonlik qildi va jahon chempionati uchun to‘liq “yetildi”. FIFA prezidenti Janni Infantino Toshkentga kelganida Shavkat Mirziyoyev bilan uchrashdi, bu masala muhokama qilindi. O‘sha tashrifdan so‘ng futzal bo‘yicha jahon chempionatiga ariza topshirish uchun hujjatlarni tayyorlashni boshladik. Natijada, O‘zbekiston 2023-yilda jahon chempionatini o‘tkazish huquqini qo‘lga kiritdi, bugun biz katta sport bayrami arafasida turibmiz va uni o‘tkazishga to‘liq tayyormiz.
Tashkiliy qo‘mitani nima bilan “lol qoldirdingiz”, jahon chempionati ortidan mamlakatda futzalni rivojlantirish bo‘yicha qanday uzoq muddatli rejalar bor?
Asosiy afzalliklarimizdan biri – davlatning loyihani har tomonlama qo‘llab-quvvatlashi. Yuqori rahbariyatning ishtiroki juda kuchli edi, shu tufayli FIFA bilan hamkorligimiz nihoyatda samarali bo‘ldi.
O‘zbekiston futbol va futzal sohalarida rivojlanish va yetakchilik mavqeini egallashga intilmoqda. Biz o‘z oldimizga eng ulkan maqsadlarni qo‘ymoqdamiz. Futbol milliy jamoamiz bu yil ilk bor Olimpiadada qatnashdi, bundan tashqari, biz ilk marta futbol bo‘yicha jahon chempionatiga chiqish uchun ajoyib imkoniyatlarga egamiz. 20 yoshgacha bo‘lgan yoshlar jamoalari allaqachon eng yuqori darajada a’lo natijalar ko‘rsatmoqda. Bularning barchasi davlat bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan taraqqiyot rejasining samarasidir.
Biz infratuzilmani rivojlantiryapmiz: Toshkentda jahon musobaqalarini o‘tkazish uchun eng zamonaviy qoplamali uchta zal bor. Bu katta meros: bolalar jamoalari u yerda mashg‘ulot o‘tkazishlari va yulduzlik sari o‘z yo‘llarini boshlashlari mumkin. Xuddi shunday maydonlardan ikkitasi Buxoroda, bittasi Andijonda.
Ikkinchidan, bizning menejment va ma’muriy resursimiz rivojlanmoqda – jahon chempionatini o‘tkazish tajribasi hozirgi va uzoq istiqbolda foydali bo‘lishi jihatidan juda katta. Bugungi kunda mahalliy tashkiliy qo‘mitada turli sohalarda 260 ga yaqin xodim ishlaydi. Ular orasida boshqa jahon chempionatlarida ish tajribasiga ega xorijliklar ham bor. Bu xodimlarimizning rivojlanishiga yordam beradi, biz eng keng ko‘lamli jahon startaplarini o‘tkazishga tayyormiz.
Matn: Vitaliy Mironov
