Skip to main content

Golden House — O‘zbekiston development bozorining buguni va kelajagi hamda Golden House kompaniyasining alohida yondashuvi haqida

“Golden House” brendi Toshkent qurilish bozorida sifat so‘zining sinonimiga aylanib ulgurdi, bozorning tez fursatda va yaxshi taassurot qoldiruvchi yangilanishlari sababchilaridan biri bo‘ldi. Hozirda poytaxtimizni ularsiz tasavvur etib bo‘lmaydigan ko‘plab obyektlar ushbu kompaniya tomonidan barpo qilingan. Super zamonaviy turar-joy majmualaridan tashqari, “Golden House” yirik infratuzilma va ijtimoiy loyihalarni ham bunyod qilyapti: parklar, savdo markazlari, muzeylar, transport kesishma joylari, bolalar bog‘chalari va maktablar shular jumlasidan.

Toshkentning bosh developmentining ishini qoyilmaqom uddalayotganiga guvoh bo‘lgan holda bu yirik biznes-mashinasi qanday ishlashiga qiziqib qoldik. “Golden House” asosan rivojlanayotgan development bozori sharoitida muvaffaqiyat va muvozanatga qanday erisha oladi? Biz kompaniya bosh direktori Vladimir Kalina bilan qurilish va rivojlanish bir-biridan qanday farq qilishini, O‘zbekiston-2024 ko‘chmas mulk bozorining tuzoqlari nimada ekanligini va albatta, kompaniya boshqaruvidagi muvaffaqiyatiga turtki bo‘lgan tarjimai holi tafsilotlarini bilish uchun suhbatlashdik.

Developer qoidalari: Golden House bosh direktori Vladimir Kalina bilan suhbat, 7men.uz

Vladimir Kalina

■ Jurnalimiz o‘quvchilariga o‘zingiz, tajribangiz va ish yo‘lingiz haqida gapirib bering. Development sohasiga qanday kirib kelgansiz?

Men Moskva shaharsozlik universitetini tamomlaganman — aslida shaharsozlik bo‘yicha mutaxassisman. Moskvada o‘tkazilgan Butunrossiya shaharsozlik tanlovi laureatiman. Talabalik yillarimda o‘z karyeramni qurilish va development boshqaruvi bilan bog‘lashni xohlayotganimni angladim. Aytish mumkinki, men har doim professional development bo‘lganman, oldin u boshqacharoq atalgan (tabassum qiladi, muharrir eslatmasi).

 Men uchun shaharsozlik nafaqat qurilishni rejalashtirish, balki hududlarini rivojlantirish asosidagi iqtisodiy shart-sharoitlarni chuqur tushunishdir. Bu davlat boshqaruvi mexanizmlarini mukammal bilishni talab qiladi. Bu yo‘nalishda menga Davlat boshqaruvi universitetida ta’lim olganim yordam berdi — u Rossiyadagi eng eski ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasalaridan bo‘lib, ilgari u Sergo Orjonikidze nomidagi GAU deb atalgan.

■ Sizning birinchi kasbiy tajribangiz qanday edi?

Universitetni tamomlagach, kasbiy faoliyatimni boshidan boshlashga qaror qildim va qurilish ustasi sifatida ishga joylashdim. Bu yo‘l menga boshqaruvning barcha darajalaridan o‘tishga va uch yil ichida qurilish maydonchasidagi jarayonlarni samarali boshqarish uchun zarur bo‘lgan qimmatli tajribani to‘plashga imkon berdi.

Bosh pudrat tuzilmasi barcha darajadagi boshqaruvni o‘z ichiga oladi: butun loyiha uchun mas’ul bo‘lgan pudratchidan tortib o‘zlarining aniq vazifalarini bajaradigan pudratchilargacha. Men qurilishni umumiy muvofiqlashtirishga mas’ul edim. Ishni prorab sifatida boshlaganimdan, qurilish jarayonini tashkil etishning barcha nozik jihatlarini puxta egallab, asta-sekin ishni yo‘lga qo‘yuvchiga aylandim.

■ Bu juda murakkab tizim. Shuningdek, davlat boshqaruvi, iqtisodiyot ham bor, deyapsiz. Ko‘p sohalarda mutaxassis bo‘lish kerak ekan-da.

Bugungi kunda urbanizm deb ataluvchi yo‘nalish ommalashdi, lekin mohiyatan bu an’anaviy shaharsozlikning davomi — faqat nomi o‘zgargan. Klassik ma’noda master plan va bosh reja o‘rtasida amalda farq yo‘q. Bosh reja — bu nafaqat arxitektura loyihasini, balki iqtisodiy tarkibiy qism hamda shaharlar va hududlarni rivojlantirish uchun zarur bo‘lgan dastlabki shart-sharoitlarni o‘z ichiga olgan hujjatdir.

Sovet shaharsozlik maktabida ham bu yondashuv asos bo‘lib, bosh reja ham xuddi shunday vazifalarni bajargan. Sovet Ittifoqi parchalangan paytda ko‘p g‘oyalar yo‘qolib ketdi. SSSR shaharsozlik bo‘yicha juda katta tajriba va o‘ziga xos tarixga ega edi, menimcha, u bugungi kunda unutildi. Biroq, bir aylanmada rivojlanmoqdamiz va va shaharsozlikning asosiy tamoyillari dolzarbligicha qolmoqda.

Developer qoidalari: Golden House bosh direktori Vladimir Kalina bilan suhbat, 7men.uz

Men o‘z missiyamni nafaqat boshqaruvda, balki jamoani tayyorlashda, hamkasblarim bilan o‘rtoqlashishda ham ko‘raman

■ Sovet binolari faqat Xrushchev uylaridan iborat bo‘lmasa kerak?

Sovet shaharsozlik maktabi shaharsozlik va qurilish tamoyillarini batafsil o‘rganadi. Yuqori sifatli amaliyotni yaratish uchun jiddiy tajriba kerak bo‘ladi va o‘sha kunlarda buning uchun resurslar mavjud edi. Keyin yangi shaharlar faol ravishda qurildi — bu jarayon hozir MDH mamlakatlarida kamroq tarqalgan. Shaharsozlik sohasidagi sovet ilmiy bazasi ancha rivojlangan edi, bu o‘sha davrning keng ko‘lamli vazifalari va mavjud resurslari bilan izohlanadi.

Bugungi kunda shaharsozlik ko‘proq iqtisodiy samaradorlikka qaratilgan bo‘lib, bu o‘ziga xos cheklovlarni yaratadi. Developerlar aholi manfaatlari, ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish zarurati va iqtisodiy maqsadga muvofiqlik o‘rtasidagi muvozanatni topishlari kerak. Bu turli sohalarda kompleks yondashuv va malaka talab qiladigan murakkab vazifadir.

Iqtisodiy omillarni va davlat organlarining ishlash tamoyillarini tushunmasdan turib, shaharsozlik bilan shug‘ullanish mumkin emas. Zamonaviy dunyoda development, mohiyatan, hududlarni rivojlantirishga qaratilgan davlat-xususiy sheriklik shaklidir.

■ Qurilish kompaniyasi va develop kompaniyasi o‘rtasidagi farq nima?

Bu mening sevimli savolim. Hozirda development haqida kitob yozishga harakat qilyapman. Aslida hammasi juda oddiy. Development — ingliz tilida rivojlanish degani. Bu birinchi navbatda investision faoliyatni o‘z ichiga oladi. Developer kompaniyasi mulkni sotib oladi, unga sarmoya kiritadi va keyin uni sotadi. Sotib olish va sotish narxlari o‘rtasidagi farq — bu developerning foydasi.

Qurilish kompaniyasi, development kompaniyasidan farqli o‘laroq, ishning ancha tor sohasi uchun javobgardir. U qurilish bosqichida ishtirok etadi va byudjet, texnik va iqtisodiy xususiyatlar, sifat va vaqt uchun javobgardir.

Agar loyiha noqulay yoki sifatsiz tarzda amalga oshsa, bu qurilish kompaniyasiga taalluqli emas — uning mas’uliyat doirasi qurilish ishlarini bajarish bilan cheklanadi. Development butun loyiha uchun javobgardir. Agar loyiha muvaffaqiyatsiz chiqsa, kimdir noto‘g‘ri hisoblagan yoki xato qilgan bo‘lsa, bu butunlay uning muammosi. Bu sohada ular shunday deyishadi: “Development ko‘zgudagi o‘z aksidan boshqa hech kimga murojaat qilolmaydi”.

■ Siz menga ustachilik va prorablikdan boshlab lavozim o‘sishining barcha bosqichlaridan o‘tganingizni aytdingiz. Keyingi ish faoliyatingiz qanday rivojlanib bordi?

Qurilishda ishlaganimdan so‘ng, men loyiha boshqaruviga kirishga qaror qildim. Birinchi loyihalarni developerlik loyihalari deb atash qiyin — men hududlarda ma’muriy binolar qurilishida qatnashganman. Uch yildan so‘ng “A” toifali ishlab chiqarish va logistika majmualarini ishlab chiqish va qurishga ixtisoslashgan developerlik kompaniyasiga ishga o‘tishga qaror qildim.

Ushbu kompaniyada biz davlat-xususiy sheriklik modelidan foydalangan holda bir nechta loyihalarni, jumladan, ingliz kompaniyasi ishtirokidagi xalqaro loyihalarni amalga oshirishga muvaffaq bo‘ldik. Bu mening faoliyatimning muhim bosqichi edi, lekin keyinchalik turar-joy loyihalariga e’tibor qaratishga qaror qildim.

Moskvada turar-joy va ma’muriy binolarni qurish va rekonstruksiya qilish, shuningdek, sport inshootlarini qurish bilan shug‘ullanganman. Bu menga ko‘chmas mulkning turli segmentlarida tajriba orttirish imkoniyatini berdi, keyinchalik bu mening ishimda asosiy ustuvorlikka aylandi.

■ Konseptual jihatdan ma’muriy binolar, sport inshootlari va turar-joy majmualari qurilishida farq bormi?

Albatta. Bularning barchasi quriladigan obyektning maqsadiga bog‘liq. Ba’zan prinsiplar qarama-qarshi bo‘ladi. Men faqat qurilishning turli sohalarida turli xil tajribalarga ega bo‘lishni xohlardim. Men faqat qurilishning turli sohalarida turli xil tajribalarga ega bo‘lishni xohlardim. Qandaydir tarzda mening karyeram shunday rivojlandi va endilikda ko‘chmas mulkning istalgan sohasida o‘zimni juda ishonchli his qilyapman.

Developer qoidalari: Golden House bosh direktori Vladimir Kalina bilan suhbat, 7men.uz

Aytish mumkinki, men har doim professional development bo‘lganman, oldin u boshqacharoq atalgan

■ Toshkent qachon hayotingizning bir qismiga aylanishni boshlagandi?

Toshkentda ishlayotganimga 10 oy bo‘ldi. “Golden House”ga Birinchi ipoteka kompaniyalari guruhi bosh direktorining mintaqaviy rivojlanish bo‘yicha o‘rinbosari lavozimidan kelganman. Birinchi ipoteka kompaniyalari guruhining barcha mintaqaviy loyihalari uchun mas’ul edim, Sankt-Peterburg va Leningrad oblasti bundan mustasno. Ya’ni, Kaluga oblastidan to Saxalingacha bo‘lgan hududni qamrab oldim.

Toshkent o‘ziga xos shahar, bu yerda bozorning shakllanishi ham o‘zgacha, u hozir jadal rivojlanib bormoqda. Men uchun bu juda qiziq vazifa, chunki bunday sharoitda hududlarni kompleks rivojlantirish sohasida yangi g‘oyalarni amalga oshirish imkoniyati mavjud. Hukumat tomonidan ko‘rsatilayotgan yordam, ayniqsa, quvonarli.

Masalan, yaqinda Sherzod Saidjanovich Hidoyatov boshchiligidagi O‘zbekiston Qurilish vazirligi delegatsiyasi Rossiyaning yirik taraqqiyot instituti – DOM.RF ekspertlari bilan uchrashdi.

■ Batafsilroq gapirib bering?

Bu aslida katta ish. Yangi shahar qurish haqida gapiryapmiz, bu dolzab muammolarga, jumladan, ta’mirlab tiklanishiga javob bo‘ladi. Eski hududlarni rekonstruksiya qilish uchun avvalo odamlar harakatlanishi mumkin bo‘lgan start maydonchasini yaratish kerak.

Ijtimoiy qurilish — maktablar, bolalar bog‘chalari, shifoxonalar qurishni boshlash bir xil darajada muhimdir. Odamlar noaniq istiqbol uchun o‘z kvartiralarini o‘zgartirishga rozi bo‘lmaydilar. Ammo yashash va ishlash uchun qulay sharoit yaratilsa, ular o‘z xohishi bilan ko‘chib o‘tadilar. Bu yerda shahar muhitining sifati asosiy rol o‘ynaydi.

■ Toshkentda renovasiya dasturi eʼlon qilindi. Sizningcha, bu ishni qaerdan boshlash kerak?

Renovasiya — juda murakkab loyiha bo‘lib, unda O‘zbekiston Respublikasi hukumati va Toshkent shahar hokimligi ishtirokisiz hech narsa amalga oshmaydi. Bunday loyihalarni muvaffaqiyatli yo‘lga qo‘yishda aholini toʻgʻri va adolatli joylashishini taʼminlash, shahar atrof-muhit sifatini yaxshilash, hududlarni rivojlantirish uchun iqtisodiy shart-sharoitlar yaratishda huquqiy va shaharsozlik mexanizmlarini takomillashtirish zarur.

Masalan, Moskvada ta’mirlash loyihalari shahar hokimligi tomonidan amalga oshiriladi, chunki bunday vazifalar xususiy investorlar uchun juda keng ko‘lamli hisoblanadi.

Biz ko‘pincha uy-joy yoki tijorat ko‘chmas mulkining narxi oshirilgan holatlarga duch kelamiz. Albatta, aholining huquqlari himoya qilinishi kerak, ammo vaziyat kuchayib borayotgan kutish rejimiga aylansa, bu kvartiralar narxining oshishiga olib keladi. Bunday xarajatlar developerlar tomonidan qoplanishi mumkin emas.

Shuningdek, odamlarning yordamiga murojaat qilish juda muhim, ular bilan gaplashish kerak. Bu, ayniqsa, Toshkentda dolzarb, shuning uchun biz jamoatchilik muhokamalarini o‘tkazishni rejalashtirganmiz.

■ Jamoatchilikni eshitish nima degani?

Jamoatchilik muhokamalari davlat, developer va jamiyat ishtirok etadigan uch tomonlama o‘zaro hamkorlik formatidir. Ular barcha manfaatdor tomonlar o‘rtasida muloqot o‘rnatish va rezidentlar manfaatlariga daxldor bo‘lgan loyihalarning asosiy jihatlarini muhokama qilish imkonini beradi.

Developer uchun bu uning pozitsiyasini tushuntirish, rejalari haqida gapirish va loyihaning shahar atrof-muhit sifatini qanday yaxshilashini ko‘rsatish imkoniyatidir. Bu aholi uchun savollar berish va o‘z istaklari yoki tashvishlarini bildirish imkoniyatidir. Davlat esa oʻz navbatida koordinator rolini oʻynaydi va jarayonning shaffofligini taʼminlaydi.

Ushbu yondashuv konsensusga erishish, nizolarni minimallashtirish va barcha tomonlarga mos keladigan sharoitlarni yaratishga yordam beradi. Bu bozor faol rivojlanayotgan va rejalashtirish bosqichida jamoatchilik fikrini inobatga olish zarur bo‘lgan Toshkentda ayniqsa muhimdir. Mavjud qiyinchiliklarga qaramay, aholi bilan muloqot ishning muhim qismiga aylanib borayotgani va bu vaziyatni ijobiy tomonga o‘zgartirayotgani allaqachon ayon bo‘ldi.

■ Kelganingizga 10 oy bo‘ldi, Toshkent sizga yoqdimi?

Toshkent — ​​hayratlanarli darajada go‘zal shahar, men darhol bu maskanga mehr qo‘ydim. Uning o‘ziga xos muhiti va jadal rivojlanishi O‘zbekistonda ishlash taklifini qabul qilishim uchun hal qiluvchi omillardan biri bo‘ldi. Bu yerda ishlash ayniqsa qiziq, chunki bozor o‘zining boshlang‘ich davrida, bu o‘sish va yangi loyihalarni amalga oshirish uchun ulkan imkoniyatlar yaratadi.

Qolaversa, menga ishim yoqadi. “Golden House” Rossiyaning eng yaxshi jamoalari bilan raqobatlasha oladigan ajoyib kuchli kollektiv to‘pladi. Bunday mutaxassislar bilan ishlashdan juda mamnunman. Endilikda asosiy e’tibor mahalliy mutaxassislarni yetishtirishga qaratilmoqda. Men o‘z missiyamni nafaqat boshqaruvda, balki jamoani tayyorlashda, hamkasblarim bilan o‘rtoqlashishda ham ko‘raman. Axir, mukammallikning chegarasi yo‘q.

■ Hozir biz qurilish sohasi tez o‘sib borayotganining guvihi bo‘lmoqdamiz:. soha ishbilarmonlari soni  ortib bormoqda, raqobat kuchaymoqda, ko‘chmas mulk narxi oshishda davom etmoqda. Narxlarning pasayishi mumkinligi haqidagi mish-mishlarga qaramay, buning uchun obyektiv shartlar hali mavjud emas. Bunday prognozlarga ishonishimiz kerakmi?

Bugungi kunda ko‘chmas mulkka sarmoya kiritish investitsiyaning eng ishonchli usullaridan biri bo‘lib qolmoqda. Vakolatli huquqiy yondashuvni hisobga olgan holda, bu mablag‘larning xavfsizligini amalda kafolatlaydi. O‘tgan yil davomida bozor 24% ga o‘sdi va hozirgacha bu tendensiyaning o‘zgarishi uchun hech qanday sabab ko‘rmayapman.

 Yaqin kelajakda Rossiyada faol qo‘llaniladigan eskrou-hisoblarini joriy etish rejalashtirilmoqda. Ushbu vosita xaridorni himoya qiladi: kvartira uchun pul maxsus bank hisobvarag‘ida saqlanadi va faqat qurilish tugagandan so‘ng ishlab chiqaruvchiga o‘tkaziladi. Biroq, bu yondashuv ishlab chiquvchi uchun xarajatlarni oshiradi va bu xarajatlar muqarrar ravishda uy-joyning yakuniy narxiga ta’sir qiladi.

Yana bir muhim omil — infratuzilmaga sarmoya kiritish zarurati. Maktablar, bolalar bog‘chalari, shifoxonalar, yo‘llar va boshqa inshootlarsiz zamonaviy uy-joy qurish mumkin emas. Bunday muhitni yaratish katta xarajatlarni talab qiladi, ular loyihalar qiymatiga kiritilgan. Toshkentda yer maydoni narxi ham yuqoriligicha qolmoqda, bu esa ko‘chmas mulk narxiga yanada ta’sir qiladi.

Bu omillarning barchasi — infratuzilma, yer, eskrou xarajatlari qo‘shilsa, uy-joy narxi tabiiy ravishda oshadi. Narxni sun’iy pasaytirish ishlab chiquvchilar uchun xavflarni keltirib chiqaradi: obyektlarni qurib topshirishda kechikishlar, sifatning pasayishi yoki hatto loyihalarni muzlatish kabi. Shu bois, narxlarning oshishi hamma uchun yoqimli bo‘lmasa-da, bozor barqaror rivojlanishining zaruriy shartidir.

■ Toshkent bozorida ipoteka kreditlash holatini qanday baholaysiz?

Toshkent bozorida ipoteka hali odatiy ma’noda mavjud emas. Shunday tushuntirishga harakat qilaman. Qurilish bosqichida bank tomonidan mijozga ishlab chiqaruvchining kafolati ostida kredit beriladi. Biroq, hissadorlik ulushlarida ishtirok etish shartnomasi bank uchun yuqori sifatli garov hisoblanmaydi va bu holda imtiyozli ipoteka olish va davlatdan kvartira sotib olish uchun subsidiya olish ham mumkin emas. Banklar uchun ko‘proq maqbul garov — ro‘yxatdan o‘tgan kadastrga ega allaqachon qurilgan bino. Bu ipoteka kreditining rivojlanishini jiddiy cheklaydi.

Hissadorlik ulushlarida ishtirok etish shartnomasi ishonchli garov sifatida tan olinmaganligi sababli, banklar qurilish bosqichida ipoteka kreditlarini berishni istamaydilar. Biroq, ijobiy misollar ham mavjud. Xususan, kompaniyamiz ushbu yo‘nalishdagi ishlarni taklif qildi, bu esa savdo tezligini sezilarli darajada oshirdi.

Ishonchim komilki, umumiy qurilish shartnomasini ipoteka kreditlash uchun yuqori sifatli garov sifatida rasman tan oladigan normativ-huquqiy hujjat kerak. Bu banklarning ishonchini oshiradi va ipoteka sektori rivojlanishini rag‘batlantiradi.

Bunday mexanizm uy-joy subsidiyalariga ham qo‘llanilishi mumkin. Biroq, hozir ular to‘liq tanlanmagan. Developerlar o֥‘z mablag‘lari yoki kreditlari hisobidan qurilishni to‘liq moliyalashtira olmaydi. Shuning uchun, subsidiyalar haqida savollar paydo bo‘lganida, ko‘pincha barcha ko‘chmas mulklarimiz allaqachon sotilgan deb javob berishga majbur bo‘lamiz.

Biz bunday dasturlarda ishtirok etishni xohlaymiz: ba‘zi loyihalarimiz subsidiya bilan sotib olish uchun juda mos keladi. Ammo qurilish bosqichida ulardan foydalanish imkoniyati bo‘lmasa, men bu muammoning samarali yechimini ko‘rmayapman.

■ O‘zbekistondagi development bilan Rossiyadagi developmentni solishtirish qanchalik o‘rinli? Masalan, chakana savdo haqida gapiradigan bo‘lsak, uning O‘zbekistondagi darajasi hozir Rossiyadagi besh yil avvalgi darajaga to‘g‘ri keladi.

Ha, bunday taqqoslash juda o‘rinli. Rossiya tajribasi O‘zbekistonda boshqaruv va development amaliyotidan nafaqat tijorat segmentida, balki davlat loyihalarida ham faol foydalanilmoqda. Bu esa O‘zbekistonda bozor va o‘yin qoidalari Rossiyanikiga o‘xshash model bo‘yicha rivojlanadi, deb taxmin qilish imkonini beradi.

Bugungi kunda O‘zbekistondagi deveploment darajasi aslida Rossiyada eskrou-hisoblar joriy etilgunga qadar taxminan 2018-yilga to‘g‘ri keladi. Bu yerda bozor allaqachon tizimlashtirilgan, ammo Rossiya Federatsiyasidagi kabi tartibga solinmagan. Biroq, uning keyingi rivojlanishi yanada kengroq tuzilma va shaffoflik sari borishi aniq.

Developer qoidalari: Golden House bosh direktori Vladimir Kalina bilan suhbat, 7men.uz

“Golden House” Rossiyaning eng yaxshi jamoalari bilan raqobatlasha oladigan ajoyib kuchli kollektiv to‘pladi

■ Kelayotgan 2025-yil uchun qurilish sohasida qanday prognozlar qila olasiz?

O֥‘ylaymanki, bizni ko‘plab yangi loyihalar kutmoqda. Toshkentda o‘sish uchun barcha sharoitlar mavjud: iqtisodiy va makroiqtisodiy omillar, demografik o‘sish va urbanizatsiya o‘sishi. Biz sanoatni olg‘a siljitadigan yangi, jumladan, murakkab loyihalar paydo bo‘lishini ko‘ramiz.

Narxlarning pasayishi, menimcha, kutilmasligi kerak. Aksincha, shahar rivoji va aholi soni ortishi bilan ular o‘sishda davom etadi. Ko‘chmas mulkka investitsiya qilish tendentsiyasi kuchayadi, shuning uchun hozir sarmoya kiritish uchun to‘g‘ri vaqt.